Organisatie: Hizb ut Tahrir Nederland
Datum/locatie: Zondag 14 december 2025 – Rhoneweg 12–14, 1043AH Amsterdam
Sprekers: Eid Aboe Hudayfah (host De Oemma Podcast) & Mohammed Aboe Shahied (spreker en lid Hizb ut Tahrir)
In dit leesverslag is de inhoud van de sessie ‘Afrika als schaakbord: verval, kolonialisme en de strijd om waardigheid’ samengevat. De samenvatting geeft weer welke kernpunten tijdens de bijeenkomst met het publiek zijn gedeeld en hoe de sprekers de huidige geopolitieke ontwikkelingen in Afrika hebben geduid, gevolgd door de richting die als oplossing werd gepresenteerd.
Deel 1 gesproken door: Eid Aboe Hudayfah
Kolonialisme is niet voorbij, maar heeft een andere vorm aangenomen. De fysieke ketenen zijn in veel gevallen verbroken, terwijl mentale ketenen en structurele afhankelijkheden aanwezig blijven. Het koloniale verleden werkt door als een erfenis die zichtbaar is in de kwetsbaarheid van staten en in terugkerende instabiliteit. Afrikaanse samenlevingen dragen de gevolgen van jarenlange bezetting, waarbij niet alleen land en middelen werden gecontroleerd, maar ook het denken en het zelfbeeld werden beïnvloed.
Daarnaast werd uiteengezet dat proxy-oorlogen en het inzetten van lokale agenten een belangrijk mechanisme vormen waarmee neokoloniale machten invloed uitoefenen. Buitenlandse belangen worden niet uitsluitend via directe bezetting gerealiseerd, maar via indirecte sturing: het aanwakkeren van conflicten, het verdelen van volkeren en het in stand houden van afhankelijkheid. Kolonialisme werd daarmee behandeld als een doorlopend proces dat zich aanpast aan nieuwe omstandigheden en dat de basis vormt voor aanhoudende instabiliteit.
Deel 2 gesproken door: Mohammed Aboe Shahied
Afrika vormt het nieuwe toneel van internationale machtsstrijd, waarbij de geopolitieke focus verschuift van het Midden-Oosten naar Afrika. Staten verzwakken of vallen uiteen en oude koloniale grenzen komen opnieuw onder druk te staan, doordat nieuwe verhoudingen worden gevormd door actuele geopolitieke belangen. Europa verliest invloed, terwijl andere machten dit vacuüm proberen op te vullen; China en Rusland werden genoemd, met de Verenigde Staten als belangrijkste speler.
Neokolonialisme werd geduid als invloed op afstand via politieke sturing, strategische posities en militaire aanwezigheid (lucht- en grondmacht), gecombineerd met het benutten of versterken van instabiliteit. Voorbeelden die werden genoemd betroffen onder meer ontwikkelingen in Mali, Niger en Ethiopië, en verdeeldheid in de Sahel en Libië, waar milities en facties de fragmentatie in stand houden. Voortdurende instabiliteit vergroot de ruimte voor buitenlandse invloed. Ook de Sahara kwam aan bod als geopolitiek dossier binnen een transactionele ‘deal’-benadering van internationale politiek, waarbij directe onderhandelingen met Marokko en Algerije werden genoemd en Saoedi-Arabië als bemiddelaar.
Als fundamentele oplossing werd islam gepresenteerd. Onderwerping behoort uitsluitend aan Allah toe en moslims dragen een nalatenschap van strijders en geleerden, met scherp politiek bewustzijn. Historische voorbeelden zoals Mohammed bin Abdelkarim al-Khattabi en Tariq bin Ziyad illustreerden een strijd die werd gedragen door islam en rechtvaardigheid, niet door macht of materiële belangen. De oproep richtte zich op bewustwording, eenheid via de shahada en het hervatten van de islamitische levenswijze als antwoord op kolonialisme, onderdrukking en het volgen van externe systemen.
De bijeenkomst werd afgesloten met de volgende Koranische herinnering, als afsluiter van de boodschap:
وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللَّهُ ۖ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ (آل عمران: ٥٤)
“En zij (de ongelovigen) smeden een complot om hem te doden en Allah heeft ook een plan gesmeed. En Allah is de beste plannenmaker” (Zie VBK: Soera Ali Imran, vers 54)